به گزارش خبرگزاری «حوزه»، اول ذیقعده 1439 مصادف با ولادت حضرت فاطمه معصومه(سلام الله علیها) سرآغاز دهه کرامت است  به همین مناسبت در شماره های گوناگون مطالبی را تقدیم حضور علاقمندان به خاندان عصمت و طهارت  می کنیم .

* سير تاريخي بارگاه حضرت معصومه(س) به طور كوتاه

پس از خاكسپاري پيكر حضرت معصومه(س) در محل فعلي، كه در آن عصر به نام بابلان نام داشت، پسران اشعري، سايباني از بوريا، بر روي مرقد او ترتيب دادند، پس از مدتي در اواسط قرن سوم هجري قمري، حضرت زينب دختر امام جواد(ع) از مصالح آجر و سنگ و گچ، گنبد و بارگاهي بر روي مرقد مطهر حضرت معصومه(ع) ساخت.

سپس به مرور زمان دو گنبد ديگر در كنار گنبد اول ساخته شد كه سومين آنها مدفن حضرت زينب دختر امام جواد(ع) شد.

اين سه گنبد تا سال 457 هـ .ق برقرار بودند، تا اينكه در همان سال ميرابوالفضل عراقي(وزير طغرل كبير) به تشويق عالم بزرگ، شيخ طوسي(متوفاي سال 460 قمري) به جاي آن سه گنبد، يك گنبد مرتفعي ساخت.

در عصر صفويه

از آن زمان تا ظهور خاندان صوفي بارگاه به همان وضعي كه نگاشتيم بود، نه ضريحي بود و نه ايوان هاي باشكوهي كه اكنون ديده مي شود، و نه صحن كهنه و نو.

تعميرات مهم آستانه مقدسه حضرت معصومه از زمان سلطنت خاندان صفوي شروع شد.

در سال 925 قمري شاه اسماعيل اول، ايوان قسمت شمالي (ايوان طلا) را ساخت، و شالوده صحن كهنه (كوچك) را ريخت، پس از او شاه طهماسب اول براي مرقد ضريحي از كاشي درست كرد و نيز بناي تاريخي ايوان جنوب مدرسه فيضيه را كه به صحن كهنه چسبيده است ساخت. در سال 1077 شاه صفي صحن زنانه را ـ كه اكنون به صورت محلوطه سرپوشيده به نام مسجد طباطبائي است و سابقاً سقف و گنبد نداشته است ـ ساخت كه در سمت جنوبي آستانه است، اين صحن براي مقبره شاه عباس و شاه سليمان و شاه سلطان حسين راه مخصوصي شد.

سپس شاه عباس ضريحي از فولاد سفيد، ترتيب داد، و ضريح فعلي همان ضريح فولادي است كه صفحه هايي از نقره را بر آن افزوده اند.

در عصر قاجاريه

پس از پايان حكومت صفويان، ديگر تعميرهاي قابل توجهي در بارگاه و اطراف آن نشد تا وقتي كه سلطنت ايران به دست قاجاريه رسيد.

در سال 1218 قمري فتحعلي شاه با دوازده هزار خشت با پوشش طلا، گنبد را طلا نمود و در سال 1236 مسجد بالا سر بنا شد.

در سال 1276 ايوان شاه اسماعيل صفوي را طلا كردند.

در سال 1375 ضريح فولادين شاه عباس را نقره نمودند.

در آخر قرن 13 هجري قمري، شالوده صحن جديد(بزرگ) به وسيله آقا ابراهيم امين السلطان ريخته شد و ساختمان آن را پسرش ميرزا علي اصغر خان اتابك صدر اعظم ايران در اواخر سلطنت ناصرالدين شاه، در سال 1303 قمري به پايان رسانيد.

ظريف كاري هاي صنايع مختلف در اين آستانه از طلاكاري و نقره و ميناكاري گرفته تا آينه كاري و خطوط مختلف از نسخ، نستعليق، شكسته، كوفي و ثلث و ده ها و صدها ظريف كاري ها در درهاي گوناگون حرم مطهر و... بيش از اينها است كه ما بتوانيم در اين كتاب مختصر بياوريم.

پس از پيروزي انقلاب اسلامي به رهبري مرجع عظيم الشأن امام خميني(ره)، تحولات معنوي و ساختماني بسيار چشمگيري در بارگاه ملكوتي حضرت معصومه(ع) از جهات مختلف به وجود آمده، از جمله مسجد اعظم قم به آستانه ملحق شده، و مرقد شريف آيه الله العظمي بروجردي(ره) در كنار مسجد بالا سر قرار گرفته، و نظم خاص روحاني درتمام امور ديده مي شود، كه جداً در خور تحسين است. يكي از آنها غبارروبي حرم مطهر و داخل ضريح، با حضور مراجع و بزرگان علم و تقوا است كه تماشاي صحنه ملكوتي آن در سيماي جمهوري اسلامي، انسان را به ياد غبارروبي حرم مطهرحضرت رضا(ع) برادرحضرت معصومه(ع) مي اندازد.

كوتاه سخن آنكه: هم اكنون بارگاه ملكوتي حضرت معصومه(ع) با كمال جلال و جبروت، تقريباً در مركز شهر قم قرار گرفته، و همچون روحي در كالبد اين سرزمين، و خورشيدي تابان در اين خطه مقدسه است. و همواره زيارتگاه ده ها هزار عاشق شيفته از اكثر كشورهاي اسلامي مي باشد، و حرم و صحن ها و اطراف، در روزهاي مخصوص مانند: عاشورا، اربعين، عيد نوروز و... مملو از جمعيت است.

اشعار و احاديث برخي از كتيبه ها

مساحت مجموع زمين آستانه 13527 متر مربع است و از اين مقدار 1914 متر زيربناي گنبد و ايوان ها و صحن ها است و در بسياري از مواضع اين بناها كتيبه هايي است كه در آنها نوشته هايي با خط هاي مختلف از آيات و اشعار و احاديث نگاشته شده است، اينك به چند نمونه توجه كنيد:

در كتيبه گلوگاه ساق گنبد اشعاري سروده فتحعلي خان صبا به خط نستعليق، ثبت شده كه چند شعر آن اين است:

آتش موسي عيان از سينه سيناستي                يا كه زرين بارگاه بضعه موساستي

بضعه موسي بن جعفر فاطمه كز روي قدر               خاك درگاهش عبير طره حوراستي

نوگلي رنگين زطرف گلشن ياسين بود               آيتي روشن به صدرنامه طاهاستي

پرتوي از آفتاب اصطفاي مصطفي                زهراه اي از آسمان عصمت زهراستي

در ضريح مطهر، كه در سال 1240 هجري قمري، نصب شده، اشعاري سروده فتحعلي خان صبا نگاشته شده كه چند شعر آن از اين قرار است:

تبارك الله از اين بارگاه عرش آهنگ               نه بلكه عرش بر فرشت آبگينه و سنگ

زشرم قبه زرينت عرش را گويند               كه شد به پرده اين نُه رواق سيمين رنگ

زُنه رواق فلك هفت بانوي عذرا              به دامن شرفش افتخار را زده چنگ

به آستانش همواره خسروان زمين                به سجده خاصه شهنشاه آستان اورنگ

در كتيبه دري كه در ضلع شمال غربي، قرار گرفته و به مسجد زنانه باز مي شود اين اشعار سروده"وفا" مي باشد:

حُبُذازين بقعه عالي كه از مجد و شرافت               قبله ابدال گشت و كعبه آمال آمد

خوابگاه بضعه موسي بن جعفر كز فروغش               جلوه موسي عيان از چشم اهل حال آمد

عصمت كبري و ناموس نبي همنام زهرا               كه آسماني از حيا و عزت و اقبال آمد

گفت مصراعي وفا از طبع و شد تاريخ اين در                كاين در ودرگه مطاف عزت و اقبال آمد

نمونه اي از آيات و احاديث كتيبه ها

آيات و دعاهايي هم در برخي از كتيبه ها نوشته شده، در اينجا به ذكر يكي از آن احاديث مي پردازيم كه در كتيبه بدنه ايوان طلا از كاشي معرق با زمينه لاجوردي به خط ثلث نوشته شده است:

"روي الزمخشري في تفسير الموسوم بالكشاف و الثعلبي في تفسيره الموسوم بكشف البيان، عن رسول الله(ص) قال:"اَلا و من مات علي حب آل محمد مات شهيداً، ألا و من مات علي حب آل محمد مات مغفور، اَلا و من مات علي حب آل محمد مات مؤمناً متكملا، اَلا و من مات علي حب محمد و آل محمد بُشَره ملك الموت و نكير و منكر بالجنَهِ، اَلا مُنً ماتَ عَلي حُبِ مُحَمَدٍ وَآلِ مُحَمَدٍ زُفَ اِلَي الْجَنَهِ اَلا مَنْ مات علي حب محمد و آل محمد فتح الله له في قبره با بين الي الجنَه، ألا و من مات علي حب محمد و آل محمد جعل الله قبره مزار ملائكه الرحمه، اَلا و من مات علي بغض محمد و آل محمد جاء يوم القيمه مكتوب بين عينيه آيس من رحمه الله، اَلا و من مات علي بغض آل محمد مات كافراً، اَلا و من مات علي بغض آل محمد لم يشم رائحه الجنه ـ صَدَق؛

دو دفتر از علماي اهل تسنن 1ـ زمخشي دركتاب تفسير خود كشاف 2ـ ثعلبي در كتاب تفسير خود كشف البيان روايت مي كنند كه رسول خدا(ص) فرمود: آگاه باشيد كسي كه باحب آل محمد از دنيا برود شهيد از دينا رفته است، كسي كه با حب آل محمد بميرد، با ايمان كامل از دنيا رفته اس، كسي با حب محمد و آل محمد از دنيا برود، ملك الموت(عزرائيل) و دو فرشته نكير و منكر او را به بهشت مژده مي دهند، كسي كه با حب محمد و آل او از دنيا برود، خداوند دو در در قبر او به بهشت مي گشايد، كسي كه با حب محمد و آل او از دنيا برود خداوند قبر او را محل زيارت فرشتگان رحمت قرار مي دهد، كسي كه با دشمني و بغض با محمد و آل او بميرد، در روز قيامت در بين دو چشم او نوشته شده است نااميد از رحمت خدا است، آگاه باشيد كسي كه با بغض با محمد و آل او بميرد، كافر مرده است، كسي كه با دشمني آل محمد از دنيا برود، بوي بهشت به مشام او نمي رسد. ـ راست گفت رسول خدا.

سپس نوشته شده:

"اَللهُمَ صَلِ عَلَي الْمُصْطَفي مُحَمَدٍ، المرتضي عليِ، البتول فاطمه، السبطين الحسن و الحسين، زين العابدين علي، الباقر محمد، الصادق جعفر، الكاظم موسي، الرضا علي، التقي محمد، النقي علي، الزكي الحسن و الحجه‌ القائم مهدي صاحب الزمان، الائمَه الهُدي و مصابيح الدجي، بهم أتولي، ومن اعدائهم اتبرءُ؛

خداوندا درود بفرست بر برگزيده ات محمد، بر مرتضي علي، بر بتول فاطمه، بر دو سبط رسول خدا، حسن و حسين، بر زين العابدين علي، بر باقر محمد، بر صادق جعفر، بر كاظم موسي، بر رضا علي، بر تقي محمد، بر نقي علي، بر زكي حسن و بر حجت قائم مهدي صاحب زمان(عج) كه اين ها پيشوايان راه هدايت هستند، چراغ هاي روشني بخش در تاريكي ها مي باشند، ولايت آنها را قبول دارم و از دشمنشان بيزار مي باشم."

كتيبه هاي مرقد مطهر

مرقد مطهر با خشت هاي كاشي مختلف و رنگين آراسته شده است و بر آن پنج كتيبه است:

1ـ به خط نسخ، آيه الكرسي نوشته شده است.

2ـ به خط نسخ طلايي آيات متعددي نگاشته شده.

3ـ به خط كوفي آياتي از قرآن.

4ـ به خط نسخ طلايي سوره تبارك.

5ـ‌ آيه اي ديگر از قرآن، و در زير كتيبه پنجم به خط نسخ برجسته نوشته شده كَتَبه و عمله محمد بن ابي طاهربن ابي الحسين.

در كاشي هاي اطراف مرقد مطهر از بالا تا پايين سوره يس و الرحمن و تبارک و هل اَتي و سوره قدر نوشته شده و احاديث بسياري هم نگاشته اند از جمله:

"قالَ النَبِ: مَنْ كَفَ لِسانَهُ عَنْ اَعراضِ الناسِ، اَقالهُ اللهُ عَثْرَتَهُ يَوْمَ الْقيامَهِ

مَنْ فَرَقَ بَيْنَ والِدَهٍ وَ وَلَدِها، فَرَقَ اللهُ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ الْجَنَهِ

حُسْنُ السؤالِ نِصْفُ الْعِلْمِ.

اَلزِنا يُورثُ الْفَقْرِ

اللهُ تَعالي عَوْنُ الْعَبْدِ مادامَ الْعَبْدُ فِي عَوْنِ اَخِيهِ.

ماجراي طلا كاري گنبد مرقد حضرت معصومه(ع)

چنان كه گفتيم: در سال  457(يا 447) ابوالفضل عراقي (وير طغرل كبير) به تشويق عالم بزرگ شيخ طوسي، بارگاه مرقد را نوسازي كرد، قسمت بالاي آن را به يك گنبد بزرگ تبديل نمود.

تا اين كه دردوران صفويه تعميرات بسيار انجام شد.

و در سال 1218 هـ .ق فتحعلي شاه قاجار با دوازده هزار خشت با پوشش طلا، گنبد بارگاه را طلا نمود، هزينه آن به پول آن زمان صد هزار تومان شد.

اينك كه سال 1412 هـ . ق است، از آن وقت تا حال كه 203 سال مي گذرد، هنوز اين گنبد با همان طلاها مي درخشد.

اخيراً در مورد نوسازي گنبد ياد شده، خبر جديد از مصاحبه توليت آستانه آيت الله مسعودي، پخش شده كه خلاصه آن چنين است:

روزي براي ديدار از گنبد، كنار گنبد رفتم و از نزديك ملاحظه كردم و دريافتم كه بعضي از طلاها طبله كرده، و زيرسازي آنها فرسوده شدها ست، كارشناسان را دعوت كردم تا پس از بررسي دقيق، نظريه خود را بدهند، آنها پس از بررسي چنين نظر دادند كه تعمير گنبد مطهر با اين صورت فعلي،‌كارساز نيست، بايد به طور كلي مس روي گنبد و طلاي روي آن برداشته شود، و از نو بازسازي گردد.

نتيجه بررسي اين شد كه طلاي حاصل از اين گنبد، حدود 20 كيلو است، ولي نوسازي گبند نياز به ده تن مس و 200 كيلو طلاي ناب 24 عيار دارد، كه هزينه آن حدود دو ميليارد و پانصد ميليون تومان است.

در جلسه خصوصي، اين مطلب مطرح شد، گفتم: تأمين اين هزينه از عهده ما ساخته نيست، وانگهي عمر من كفاف نمي كند. اين موضوع در همان مجلس محرمانه مطرح شد، بي آنكه كسي غير از افراد آن جلسه اطلاع يابند.

بنده در همين ايام به خدمت مرجع عاليقدر آيت الله العظمي محمدتقي بهجت(مدظله) رسيدم. تا در اين مورد صحبت كنم، به خدمتش رسيدم و پس از سلام و احوال پرسي، بي آنكه سخني بگويم، آقاي بهجت به من روكرد و فرمود:

"چرا گنبد خانم حضرت معصومه(ع) را درست نمي كنيد، گنبد بسيار فرسوده شده است، شما دست به كار شويد، خداوند هزينه آن را مي رساند، و طول عمر هم عطا مي فرمايد."

من تعجب كرد، زيرا ايشان از سخنان محرمانه ما در جلسه خصوصي، اطلاعي نداشت. من به ايشان گفتم: اين كار هزينه بسياري مي خواهد و براي ما فعلاً امكان ندارد، پس از چند روزي آيت الله بهجت با من تماس تگرفت، به خدمتش رفتم فرمود:"كار را شروع كنيد، خداوند متعال هزينه آن را خواهد داد، و شما اين موضوع را به اطلاع مقام معظم رهبري برسانيد." من به محضر مقام معظم رهبري آيت الله خامنه اي(مدظله) رسيدم و ماجرا را به عرض رساندم، فرمود:"هر چه آيت الله بهجت بگويد قبول دارم." پس از موافقت مقام معظم رهبري، تصميم گرفتم براي بازسازي گنبد، مقدمات كار را فراهم كنم، مجدداً به محضر حضرت آيت الله بهجت رسيدم، ايشان براي شروع، مبلغ ده ميليون تومان و مقداري طلا جهت اين كار اختصاص دادند. قوت قلب يافتم و با اراده محكم تصميم بر اين كار دارم،‌ان شاء الله اين طرح را در فروردين سال 1380 شمسي شروع خواهيم كرد، و اگر مشكلي پيش نيايد و وجه و طلاي آن را بتوانيم تأمين كنيم، حدود چهار سال فرصت لازم است تا اين طرح را به نتيجه برسانيم.

نكته قابل توجه در اين ماجرا، عنايت خاص يك مرجع تقليد عارف و سالك الي الله حضرت آيت الله العظمي بهجت(مدظله) است، كه ما را تشويق مي نمايد تا بارگاه هاي مراقد منور امام زاده ها را آباد و آبرومند كرده و در حفظ آن ها بكوشيم. در حديثي آمده رسول خدا(ص) به علي(ع) فرمود:

"يَا عَلِيُ مَنْ عَمَرَ قُبُورَكُمْ، وَ تَعاهَدَهَا، فَكَانِما اَعَانَ سُلَيْمانَ بَنْ داوُدَ عَلي بَناءِ بَيْتِ الْمُقَدَس؛ اي علي! كسي كه قبرهاي شما خاندان را تعمير و بازسازي و نوسازي نمايد، و به زيارت آنها پايبند باشد، گويي حضرت سليمان بن داود(ع) را در ساختن مسجد بيت المقدس ياري كرده است.

نگارنده گويد: اكنون(زمستان سال 1380 شمسي) قسمت مهم طلاي سابق گنبد برداشته شده، و استاد كاران مشغول نوسازي گنبد هستند، و از طرف مسؤولين آستانه اعلام شده كه بودجه طلايي گنبد تأمين شده است.

پيشينه تاريخي ضريح، و چگونگي نصب ضريح جديد

در سال 605 هجري قمري امير احمد بن اسماعيل بزرگ خاندان آل مظفر، بزرگترين استاد كاشي ساز آن زمان"محمد بن ابي طاهر كاشي كار قمي" را به كار ساخت و پرداخت كاشي هاي مرقد(صندوقچه قبر مطهر) واداشت. او به مدت هشت سال به اين كار مشغول بود تا سرانجام در سال 613 هـ . ق كاشي هاي مرقد آماده و كار گذاشته شد.

در سال 950 هجري قمري شاه طهماسب صفوي، در چهار طرف مرقد ضريحي آجري آراسته به كاشي هاي هفت رنگ و كتيبه هاي معرق بنا نمود و در اطراف آن منافذي باز بود تا هم مرقد مطهر ديده شود و هم زائران نذورات خود را داخل ضريح بريزند.

بعد از چند سال ضريحي از فولاد سفيد و شفاف به دستور شاه عباس، در جلو ضريح آجري قرار داده شد.

در سال 1230 فتحعلي شاه قاجار همان ضريح را نقره پوشي كرد؛ كه اين ضريح به مرور زمان فرسوده شد و در سال 1280 هجري قمري ضريحي كه از نقره ضريح سابق و نقره هاي موجود در خزانه ساخته شده بود به جاي آن نصب گرديد.

اين ضريح چندين مرتبه تجديد بنا و اصلاح شد و سال هاي متمادي روي مرقد حضرت باقي بود تا اين كه در سال 1368 هجري قمري برابر با سال 1328 هجري شمسي به دستور توليت وقت شكل ضريح را تغيير دادند و ضريح جديد(قبل از تعويض اخير) را به جاي آن نصب نمودند.

ضرورت تعويض مجدد ضريح

با گذشت تقريباً چهل سال از آخرين تعويض ضريح، مجدداً بر اثر تشرف و تبرك زائران و فرسايش زياد، شبكه ها دچار خوردگي شد.

از سوي ديگر اسكلت پايه هاي چوبي داخل ضريح حدوداً يك صد سال عمر داشته اند كه اين طولاني بودن زمان و مهم تر از آن شستشوهاي آن ها با گلاب و نظافت هاي تطهيري مختلف ضريح ديگر، كه به خاطر خونين شدن ضريح در پي بريدگي ها و جراحاتي كه بر اثر خرابي هاي ضريح در دست زائران ايجاد مي شد دچار پوسيدگي شده و نيازمند تعويض بودند.

اقدام جهت تعويض ضريح

عوامل مذكور سبب گرديد تا حضرت آيت الله مسعودي خميني توليت آستانه مقدسه در سال 1375 تصميم بر تعويض ضريح مطهر بگيرند. در پي تصميم ايشان در همان سال با آقاي حاج حسين پرورش اصفهاني از استادكاران فن ضريح سازي قراردادي بسته شد كه بر اساس آن، كار ساخت ضريح جديد را آغاز نمود.

متأسفانه ايشان به علت كهولت سن و بيماري كه بر ايشان عارض شد تقريباً حدود شش ماه كار كاملاً راكد باقي ماند.

پس از آن، از سازندگان سابقه دار اصفهان استعلام صورت گرفت و در نهايت ادامه كار به استاد حاج محمد حسين عباسپور اصفهاني محول گرديد و قرار داد جديد منعقد شد.

چگونگي تغييرات در ضريح جديد

قسمت فوقاني ضريح كه كتابتي از اشعار در مدح و ثناي حضرت معصومه(ع) بود، جمع آوري و جهت طلاكاري آن اقدام گرديده، همچنين حدفاصل قسمت فوقاني و قسمت دسترس زائرين كه قبلاً نقره بوده، طلاكاري شده است.

شبكه ها و غرفه ها كه شايد حدود پنج هزار گوي و ماسوره دارد كلاً عوض و ضخيم تر از قبل ساخته شده. براي اين بخش 5/1 تن نقره صدر در صد خالص خريداري شده، و در حدود 330 هزار نقره و 92 به كار گرفته شده است در حالي كه در ضيح سابق 93 هزار مثقال نقره به كار رفته بود.

پايه هاي چوبي ضريح كه پوسيده بوده نيز مجدداً از بهترين چوب چنار خشك، ساخته و نصب گرديده است.

در مجموع، ضريح جدي از نظر استقامت مقاوم تر شده است خاطر نشان مي شود كه از نظر شكل ظاهري تفاوت چنداني با ضريح سابق ندارد. و در كل ضخامت و استحكام، ضريح جديد حداقل دو برابر ضريح سابق است و به طور كلي خريد نقره، ساخت و نصب ضريح و تهيه اسكلت چوبي بيش از سه ميليارد ريال معادل 300 ميليون تومان هزينه در برداشته و با همه فراز و نشيب ها حدود پنج سال كار ساخت آن طول كشيده است.

مدت عمليات جايگزيني

با توجه به اين كه اطراف ضريح مطهر جهت اين امر بسته شده بود و امت شهيد پرور و زائرين مشتاق ديدار از ضريح مطهر بوده و هستند سعي شد با سه شفيت كار مداوم و با سرعت تمام كه بحمدالله بيش از يك ماه طول نكشيد. قابل توجه اين كه اين ضريح، در فضاي ملكوتي در حضور بزرگان و زائران، در روز عيد غدير 1422 قمري برابر با 12/12/1380 شمسي با حضور مرجع بزرگ تقليد آيت الله العظمي بهجت(مدظله) نصب گرديد.

آيين غبارروبي

از آن روي كه در محدوده حرم، حريم ها وجود دارد و بايد براي حفظ آن كوشيد، حرم را، حرم ناميده اند. نقطه ثقل اين حرم ضريح مقدس است كه چون انگشتري نگين خود را دربرگرفته است، پس بايد با رعايت آداب وارده احترام حرم را حفظ كرد.

چنان كه مي دانيم قسمتي از محدوده ضريح همواره محلي براي واريز نذورات و هداياي امت محمد(ص) به اين ستاره پرفروغ بوده است چند صباحي كه مي گذرد آيين غبار روبي برپا مي شود، تلاوت آيات نوراني قرآن كريم، يادي از مصيبت هاي آل الله و مدح و مرثيه هماره به هنگام غبارروبي طنين انداز است.

درب ضريح كه گشوده مي شود گروهي با لباس سفيد بلند كه گويي لباس احرام به تن كرده اند با ياد خدا و با زمزمه يا فاطمه اشفعي لي في الجنه و سرشك از ديده جاري با بوسته به ضريح و با خضوع توفيق تشرف مي يابند. زيارت قبر مطهر فروغ ديدگانشان مي گردد و پس از جمع آوري نذورات و زدودن غبار، قبر شريف را با گلاب شستشو داده و با خاندان نماز در كنار قبر همنشين عرشيان مي شوند. پس از پايان مراسم، غبارروبان بيش از همه آرزومندند تا حضرت معصومه(ع) در سراي باقي شفيع آنان باشد.

منبع: کتاب حضرت معصومه (س) فاطمه دوم- به قلم محمد محمدى اشتهاردى